De 3F-taaleis in de kinderopvang: examentrainingen en examinatoren voor ROC Midden Nederland

Vanaf 2025 zijn professionals binnen de kinderopvang verplicht aan te tonen dat zij over de juiste taalvaardigheden beschikken. Bij het aantonen van het vereiste niveau van taalvaardigheid, komt een stuk examinering en examentraining om de hoek kijken. Marjolijn Metz-Verdel is werkzaam als operationeel en strategisch projectleider binnen de afdeling mbo voor professionals Welzijn bij het ROC Midden Nederland. ‘Samen met mijn collega's pak ik projecten Voor bedrijven in de welzijnssector op. Van kinderopvang tot sociaal werk en maatschappelijke zorg.’

In deze case vertelt Marjolijn over de examentraining en examinering die Bisbee voor ROC Midden Nederland heeft uitgevoerd in het kader van de taaleis wet IKK.

De uitdaging van nieuwe taaleisen in de kinderopvang

‘Zowel studenten van de reguliere opleiding pedagogisch werk, als de professionals die al jaren in de kinderopvang werken, moeten vanaf 1 januari 2025 verplicht aantonen dat zij Nederlands op niveau 3F beheersen voor mondelinge taalvaardigheden. In deze nieuwe eis, die gebaseerd is op de wet IKK, moeten de vaardigheden luisteren, spreken en gesprekken op niveau 3F zijn (daarnaast zien we ook professionals die daarbij, vanuit eigen motivatie, ook binnen het onderdeel lezen het niveau 3F willen bereiken). Het is natuurlijk heel goed dat de overheid verwacht van de mensen die dagelijks met kinderen in gesprek zijn, dat zij de Nederlandse taal goed beheersen.’

Capaciteitsprobleem

‘Het beheersen van Nederlands op 3F-niveau is nu sinds een aantal jaar verplicht onderdeel van het halen van een mbo-diploma voor de kinderopvang. Maar mensen die al jaren in de kinderopvang werken, beheersen misschien wel dit niveau, maar kunnen dit niet aantonen, omdat het nergens op hun diploma staat. Dus zowel bij de studenten van onze reguliere opleiding pedagogisch werk, als bij ervaren professionals moeten examens worden afgenomen. En in sommige gevallen is daar (extra) training en opleiding voor nodig. Dit levert een enorm capaciteitsvraagstuk op.

Op maat gemaakte trajecten

‘Om een oplossing te bieden voor het probleem, zijn we in gesprek gegaan met onze klanten (kinderopvangorganisaties) die scholing bij ons afnemen. Sommigen hebben een andere organisatie in de arm genomen ter ondersteuning en anderen hebben geen idee wat ze moeten doen. We gaan dan vervolgens met de klant kijken wat er nodig is. Bij sommige klanten zijn we het hele persoonsbestand doorgelopen om te kijken bij wie de taaleis nog niet in orde is. Daar zaten mensen bij die volgens hun resultatenlijst nog helemaal geen onderdelen van de taaleis beheersen. Die moeten we dus allemaal gaan toetsen, dat is een leuke klus, maar mensen moeten zich hiervoor gaan aanmelden. Zo kwam het dat we voor de zomer van 2023 met een kleiner groepje startten waar haast bij was om bij te scholen. Ze hadden instaptoetsen gemaakt waaruit bleek dat ze nog lang niet op niveau 3F zaten. Toen zijn we met Bisbee samen gaan zitten om te kijken wat we konden doen om hen op het juiste niveau te brengen. Zo zijn we met een maatwerkprogramma gestart.’

Een volgende stap in de succesvolle samenwerking met Bisbee

Hoe kwamen jullie bij Bisbee terecht voor dit vraagstuk? ‘We waren al bekend met Bisbee omdat jullie onder andere de examentoetsen Spreken en Gesprekken afnemen bij ons binnen het ROC. Mijn collega, afdelingsmanager Nicky Mertens, raadde mij aan om contact met jullie op te nemen. Zij zei: “Bij Bisbee kunnen ze hier vast wel over meedenken.” En gelukkig was dat zo, wat heel fijn is!’

De samenwerking met Bisbee bestaat inmiddels al een jaar of negen. ROC Midden Nederland is een van de eerste en grootste klanten. Binnen het ROC is de afdeling Welzijn de grootste afnemer van de examinering.

Snel schakelen

‘Ik kreeg van mijn collega de contactgegevens van Ilka, de manager van Toetsing & Examinering door, al snel kregen we mailcontact. We maakten een afspraak om samen met Ilka en Yanti, de inhoudsdeskundige, te bespreken hoe we dit probleem konden aanvliegen. Vervolgens waren we volgens mij binnen een paar weken al operationeel.’

‘Binnen iedere tak van iedere school is een tekort aan docenten. Omdat we voor de zomer al die groep op niveau wilden hebben, was er geen andere optie dan Bisbee inzetten en dit was ook zeker de beste optie.’

Blijvende ondersteuning bij examinering

Klopt het dat dit een pilot was? ‘Inmiddels verzorgt onze docent Nederlands ook zelf examentrainingen. Bisbee blijft actief voor de examens Spreken en Gesprekken voeren. Dit zijn de examens die deelnemers 1-op-1 voeren met twee examinatoren. Wij hebben met onze docenten niet de capaciteit om dit zelf te regelen. De afgelopen najaarsperiode hadden we alweer zeven sessies van 11 mensen die examen deden. Wekelijks hebben we mensen van Bisbee over de vloer en dat verloopt eigenlijk ook super.

Hoe zou je de samenwerking met Bisbee omschrijven in een paar woorden? ‘Jullie waren heel betrokken, Yanti heeft zelfs een proefexamen gemaakt om te kijken naar de vraagstelling. Dus heel betrokken, meedenkend. Er is zelfs nog contact geweest met één van de docenten voorafgaand aan de trainingen om te evalueren wat er goed ging en wat beter kon. Ik denk dat betrokkenheid alles omvat hoe ik en mijn collega’s het hebben ervaren.

Uiteindelijk heeft één deelnemer van de training het examen nog niet gehaald. Dat is echt netjes gezien het niveau waar ze vandaan kwamen.‘

De impact van gerichte examentraining

Wat zou er gebeurd zijn als deze samenwerking niet was ontstaan? ‘Dan hadden deze mensen het nooit voor de zomer kunnen halen. Zij hadden dan langer moeten wachten met het volgen van de training en het inschrijven voor het examen. Of ze hadden een hele negatieve ervaring gehad als ze zich zonder deze training hadden ingeschreven voor het examen.

Ik verwacht niet dat deze mensen het gehaald zouden hebben. We hadden de instaptoets afgenomen en ze zaten ver onder niveau 3F, dus het was heel lastig geweest voor hen om te slagen. Nu adviseren we de mensen die een laag cijfer hebben bij de instaptoets om een examentraining te volgen. De werkgever betaalt deze training, maar het kost de professionals wel tijd. Je merkt hierin wel wat weerstand omdat de deelnemers dit in de avond moeten volgen.

De groep die de examentraining moet volgen gaat wel groeien, want voor 1 januari 2025 moet iedereen aantoonbaar niveau 3F hebben gehaald. Dus wanneer die deadline dichterbij komt en mensen de instaptoets niet halen, zullen werkgevers ook meer verwachten dat deze groep de training gaat volgen. Als ze niveau 3F niet halen, mogen ze namelijk ook niet meer voor de groep staan.’

‘Ontzorgen geeft ons rust’

Zou je de samenwerking met Bisbee aanbevelen ook bij andere onderwijsorganisaties? ‘Zeker! Als ik zie hoe snel jullie schakelen en gecertificeerde trainers aan kunnen leveren, maar ook hoe jullie op onze maatwerkvraag inspelen, dan is dat perfect. Qua examinering vind ik het echt fantastisch, er komen in de ochtend twee mensen die zeggen: ‘Ik kom hier examineren.’ Dan geef ik ze een mapje en een bakje koffie. Vervolgens gaan zij aan de slag en aan het eind van de dag lopen ze weer binnen. Dan denk ik: oh ja, dat is waar ook!

Het geeft ons ook echt rust, want als we al onze eigen docenten moeten inzetten voor examens, kunnen we geen les meer geven. Maar ook de studenten zijn heel positief over de examinatoren, ze worden echt op hun gemak gesteld en bedanken ze ook netjes wanneer ze klaar zijn met hun examens. Dan moet je als examinator echt wel kundig zijn.