Door de ogen van Meryem: het belang van NT2 onderwijs

Door de ogen van Meryem: Het belang van NT2 onderwijs

Geschreven door: Mariska van Berkel, Adviseur en trainer talenonderwijs.

‘Ladies and gentlemen, welcome aboard Swissair flight LX301 to Zurich. My name is Louise and I’m your purser on this flight. On behalf of the entire crew, I would like to extend a warm welcome to each one of you.’

Eindelijk! Het is zover. We zijn klaar om te vertrekken. Naast mij zit mijn dochter, ze heeft de plaats bij het raam ingenomen en kijkt vol verwachting naar buiten. Wanneer ze haar hoofd naar mij draait, zie ik een grijns op haar gezicht die waarschijnlijk ook op mijn gezicht zichtbaar zal zijn. Ik fluister in haar oor: ‘Ik ben zo benieuwd hoe het daar is. Hoe zal hun leven eruitzien?’

Langzaam begint het vliegtuig te rijden. We zijn op weg! Naar Zwitserland, het land waar mijn vriendin en haar dochter sinds een aantal weken wonen. Acht jaar lang deelden we lief en leed in Nederland, totdat ze me in juni vertelde dat ze besloten had om met haar dochter van 15 te vertrekken naar Zwitserland. Ze waren niet meer gelukkig in Nederland. Ik durf wel te zeggen dat ze er alles aan gedaan hadden om het te proberen. Lieve Meryem, ik hoop dat jullie het geluk nu gevonden hebben in het land van de betoverende bergen, overweldigend natuurschoon, de gastvrijheid en niet te vergeten: de kaas en chocola.

De eerste kennismaking

Ik denk terug aan onze eerste ontmoeting. Het was in januari 2015, ik gaf NT2-les op het Albeda college in Rotterdam. Meryem was één van mijn cursisten. In de eerste les vertelde ze kort dat ze in Afghanistan was geboren, vervolgens een aantal jaren in Rusland had gewoond en nu drie jaar in Nederland woonde. Ik vond dat ze al verrassend goed Nederlands sprak. Toen ik haar dat vertelde, glimlachte ze bescheiden en vertelde ze dat ze veel had geluisterd naar de mensen die bij haar thuis kwamen. Haar antwoorden waren kort, ze keek me niet altijd recht in de ogen aan en ook merkte ik dat ze mijn vragen ontweek door te lachen, maar vervolgens te zwijgen. Ik vroeg ook te veel, denk ik achteraf. Niet netjes van mij.

Meryem leerde hard, was elke les trouw aanwezig met een schrift vol huiswerk. Tot op die ene dag ergens in de zomer van 2015. Meryems stoel bleef leeg. Toen ik de dagen erna ook niets meer van haar vernam, besloot ik naar haar huis te gaan. Nee, ik ga als docent niet vaak onverwachts op bezoek bij mijn cursisten, maar nu kon ik niet anders. Iets in mij zei dat het niet in orde was, het was niets voor Meryem om lessen te missen én om vervolgens niet te reageren op appjes.

Van docent en student naar vriendinnen

Ik klopte zachtjes op de deur van haar bescheiden appartementje, het duurde even voordat ze aan de deur kwam. Ze keek een beetje geschrokken toen ze me zag, maar uiteindelijk liet ze me toch binnen. Op de bank lag een meisje van ongeveer acht jaar oud, haar fragiele benen gehuld in gips. Het was Meryems dochter Sahar. Nadat Meryem thee had gezet, begon ze te vertellen. Haar dochter had gevochten tegen kanker, die zich in haar onderrug genesteld had. Gelukkig was ze genezen, maar de sporen van de slopende chemotherapie waren nog zichtbaar in haar benen. Ze kon niet lopen en had recent een zware operatie aan haar voeten ondergaan. Meryem stond er helemaal alleen voor, want ze was (ook nog eens) gevlucht voor haar gewelddadige echtgenoot, die haar en haar dochter geen steun bood in hun moeilijke tijden.

Ik weet nog goed dat ik volkomen perplex was door het verhaal en dat ik moest zoeken naar woorden om haar te troosten. Het bleek ook niet nodig, want Meryem troostte mij. Wat een sterke vrouw en wat een verhaal. Ik bleef de hele middag. En elke keer vertelde ze een nieuw stukje, zodat ik beetje bij beetje een compleet beeld kreeg. Het viel niet mee om het helemaal te begrijpen vanwege onze taalbarrière. Ik sprak langzaam en stelde vragen opnieuw wanneer ze het niet begreep. Ik probeerde synoniemen te vinden of omschrijvingen en herhaalde wat zij vertelde om zeker te weten dat ik het goed begrepen had.

Vanaf deze dag waren Meryem en ik vriendinnen. Elke dag belden of appten we met elkaar en ik merkte dat het spreekniveau van Meryem met sprongen vooruitging. Onze dochters waren exact even oud, en zo gebeurde het dat ook zij dikke vriendinnen werden.

De barrière van medisch jargon

Ik zou een boek kunnen schrijven over Meryem, of over onze mooie, ontroerende momenten. Of over alle situaties waar je als anderstalige tegenaan loopt in Nederland. Misschien komt het er ooit van, maar één situatie wil ik alvast delen. Een bezoek aan de orthopeed van Sahar staat namelijk in mijn geheugen gegrift.

Meryem had mij al vaker aangegeven dat ze de gesprekken met, laten we hem dr. Jansen noemen, niet goed begreep. ‘Ik doe heel erg mijn best, Mariska. En ik vraag ook of hij langzamer wil praten, maar ik begrijp het niet en het is zo belangrijk voor mij om te weten wat hij bedoelt,’ zei ze op een dag tegen me. Het was Meryem altijd gelukt om gesprekken te voeren, dus er moest hier iets anders aan de hand zijn en dus besloot ik mee te gaan. Wat ik hier meemaakte, ging zelfs mijn voorstellingsvermogen te boven. Dhr. Jansen deed geen moeite om in Jip en Janneke taal te praten, sterker nog: hij sprak in een dusdanige academische taal dat ik ook ik hem niet begreep.

Binnen vijf minuten hoorde ik termen als: therapeutische interventies, klinische presentaties en gewrichtsanatomie. Dit is slechts een kleine opsomming, de rest ben ik vergeten. Ik heb meerdere malen gevraagd of hij zijn taalgebruik aan zou kunnen passen, omdat wij het niet begrepen. Het gebeurde uiteindelijk een klein beetje, nadat hij waarschijnlijk had gemerkt dat mijn toon steeds dwingender en bozer werd. Of hij het niet wilde of niet kon, dat zullen we nooit weten. Maar dat het gebeurt, in onze Nederlandse maatschappij is een feit. Meryem zou hier nooit alleen uitgekomen zijn en dus nooit weloverwogen beslissingen hebben kunnen nemen betreffende de gezondheid van haar dochter. Ook ik begreep zijn taal niet, maar ik was in staat om door te vragen. Toen ik namelijk stug bleef volhouden, zag ik Meryem, een tikkeltje beschamend, haar hoofd wegdraaien. Dat deed mij realiseren dat het niet alleen om de taal gaat, maar ook om culturele waarden en normen. Meryem zou nooit doorgevraagd hebben als dit tot irritatie van de orthopeed zou leiden. Ik wel.

Van Nederland naar de Zwitserse bergen

Meryem en ik. Acht jaar lang. Door haar ben ik anders naar de wereld gaan kijken. Acht jaar lang heb ik de mogelijkheid gehad om de wereld door haar ogen te bekijken. Ik zou tegen iedere NT2-docent willen zeggen dat je je cursist niet kent als je niet een tijdje door zijn of haar ogen hebt mee mogen kijken naar onze Nederlandse maatschappij. Dan pas zie je hoe belangrijk het is om een taal te beheersen. Niet alleen om je te redden in het dagelijkse leven, maar ook om je verhaal te kunnen delen en zo je emoties te kunnen verwerken. Ik heb gezien hoe fijn is het om je ervaringen te kunnen delen en om begrepen te worden.

Uiteindelijk heeft ze besloten om te verhuizen naar Zwitserland. Het lukte in Nederland niet. De taal, de bureaucratie, de wetten en regels. Het werd haar niet makkelijk gemaakt. In Zwitserland vond ze binnen een aantal weken een mooie baan in de horeca (nee, ze spreekt nog geen Duits) én een mooi huisje met uitzicht op de bergen. We verbaasden ons hoe makkelijk en snel dat ging.

"Ladies and gentlemen, this is your purser speaking. We are now approaching our destination, and we kindly request that you begin preparing for landing.”

Ik kijk mijn dochter aan. We zijn er bijna. Ik kan niet wachten om hen in mijn armen te sluiten!

Foto: Meryem en Mariska tijdens het bezoekje van Mariska en haar dochter in Zwitserland.

Door Mariska van Berkel

Mariska is 20 jaar docent geweest. Ze was docent Spaans, Nederlands en NT2 op het mbo. Ook heeft zij lesgegeven op een ISK in Rotterdam. Mariska is bij Bisbee werkzaam geweest als docentencoach en werkt momenteel als taaltrainer bij Bureau ICE.